Μία από τις πιο εμβληματικές μορφές του χωριού Ασβεστάδες στον Έβρο, η Σουλτάνα Μπιντικούδη, άφησε χθες την τελευταία της πνοή, σε ίδρυμα αποκατάστασης, όπου διαβιούσε το τελευταίο χρονικό διάστημα, καθώς αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Η Σουλτάνα Μπιντικούδη έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 77 ετών.
Οι Ασβεστάδες είναι ίσως το πιο γνωστό χωριό σε ό,τι αφορά τη χορευτική παράδοση του Έβρου, καθώς οι κάτοικοι του οικισμού είχαν αξιοσημείωτη χορευτική δυναμική, η οποία μάλιστα αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης από λαογράφους και ερευνητές ήδη από την δεκαετία του 1990. Πρωταγωνίστρια στη διάδοση αυτής της σπουδαίας πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν η Σουλτάνα Μπιντικούδη, ή “η Σουλτάνα από τους Ασβεστάδες”, όπως την ήξεραν οι περισσότεροι.
Ο χοροδιδάσκαλος, ερευνητής και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παραδοσιακών Χορών “ο Έβρος”, Γιώργος Ζιώγας, στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά του για την εκδημία της Σουλτάνας Μπιντικούδη, αναφέρει σημαντικά ορόσημα της προσωπικής της διαδρομής που ταυτόχρονα αποτελούν και ορόσημα στην πορεία των Ασβεστάδων και αναγωγής του σε σημείο αναφοράς για τη χορευτική παράδοση του Έβρου.
Γράφει ο Γιώργος Ζιώγας:
Ήταν 1992.
Ο Χρήστος Θεολόγος μου ζητάει γυναίκες από τα χωριά της Θράκης και τους Σαρακατσάνους της Θράκης, για να παρουσιάσουν τους χορούς τους στο σεμινάριο της Φραγκιαδάκη στην Κρήτη.
Απευθύνομαι αρχικά στην κουμπάρα μας Τριάδα Τσουμπανλιωτη από τους Ασβεσταδες που ήταν στη Γερμανία, και αυτή – αφού δεν μπορουσε- με παραπέμπει στη Σουλτάνα Μπιντικούδη που έχει το καφενείο στο χωριό.
Επικοινωνουμε και δέχεται.
Αφού οργανωθήκαμε όλο το χειμώνα, το καλοκαίρι του 1993 κατεβαίνουμε μαζί με τη Σουλτάνα, την αδερφή της Αποστολία Ζαρκουλουδη και τη συμπεθέρα της Αθανασία Δεδελουδη στην Κρήτη.
48 χρόνων η Σουλτάνα τότε κι εγώ 27.
Αρχίζει έτσι μια σχέση αλληλοεκτιμησης, γνωρίζω έναν κόσμο άλλον με μεγάλη δυναμική σε σύγκριση με τα άλλα χωριά του Έβρου.
Γνωρίζω εγώ, αλλά και όλος ο κόσμος μετέπειτα, μια Σουλτάνα αοκνη, χορος-τραγουδι συνυφασμένα σε ένα πρόσωπο. Το πρόσωπο της Σουλτάνας.
Δουλειά στα ζώα, στα χωραφια, στο καφενείο και ξεκούραση στο χορό και στο τραγούδι. Δεν είχε καλή φωνή όπως έλεγε η ίδια, συγκρινόμενη με την αδερφή της Αθανασία, αλλά η αλήθεια είναι ότι τραγουδούσε πολύ καλά. Απίστευτη στην απομνημόνευση των στίχων των τραγουδιών και τρομερή στο χορό της.
Αργότερα, όταν δημιούργησαν τον Σύλλογο τους, να γνωρίζετε όλοι ότι η καρδιά του Συλλόγου ήταν αυτή η γυναίκα. Όλα γινόταν στο χώρο της, στο σπίτι της, στο καφενείο.
Ήξερε πότε να ξεκινήσει το χορό, πότε να σταματήσει και πως να τον κατευθύνει. Είχε απίστευτη πειθώ, κίνηση και ζωντάνια.
Δινόταν ψυχή τε και σώματι, χωρίς ποτέ να διεκδικήσει δόξα και τιμές.
Πάντα αθόρυβη, χόρευε τρέχοντας με την ψυχή της (κι ας λένε τώρα ότι δεν τρέχουν στους Ασβεσταδες).
Ήταν αυτή και μόνο αυτή που με τράβηξε να χορέψω Κουλουριαστο μαζί της, δεύτερος στην αρχή και μετά με έβαλε μπροστά.
Έλεγχε τα πάντα, έδινε τα πάντα.
Όλη η Ελλάδα έμαθε τους Ασβεσταδες μέσω της Σουλτάνας. Κι ας το καταλάβουμε όλοι – κι εμεις οι μη Ασβεσταδιωτες, αλλά και οι Ασβεσταδιωτες:
Σουλτάνα = Ασβεσταδες και Ασβεσταδες = Σουλτάνα
Κίνηση, δυναμική, κέφι, ακούραστη…ήταν πλασμένη για το χορό και το τραγούδι
Τώρα, θέλω να πιστεύω ότι εκεί που θα πάει, θα βρεθεί με όλους αυτούς τους Ασβεσταδιώτες που γνώρισα τότε και θα χορεύουν όλο μαζί μιας κι έχουν μαζευτεί εκεί οι περισσότεροι.
Εδώ Σουλτάνα έμειναν λιγοι. Λιγοι και απο το χωρο μας αυτοι που πέρασαν απο το χωριο, το καφενειο, το σπιτι σου και εκτίμησαν άδολα όσα τους έδωσες.
Θα βρεις τον άντρα σου το Φώτη, τα αδέρφια σου Αθανασία και Κώστα, και όλους εκείνους τους χωριανούς σου, που γνώρισα τότε τη δεκαετία του 1990 και ήσασταν μια γροθιά.
Σ’ ευχαριστώ Σουλτάνα για όλα αυτά που μου έμαθες και μπορώ να τα μεταλαμπαδευω σε άλλους
Σε ευχαριστώ που με έβαλες στο σπιτι σου, στο καφενείο, στη ζωή σου.
Αντίο Σουλτανα με πολλή αγάπη, σεβασμό και ευγνωμοσύνη για όλα
Γιώργος Ζιώγας
Την είδηση του θανάτου της έκανε γνωστή μέσα από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, ο αδερφός της Πασχάλης Λιγούδης.
Η Ρένα Λουτζάκη για την “αντάρτισσα” Σουλτάνα
Αξιοσημείωτη είναι και η ανάρτηση της καθήγητριας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ρένας Λουτζάκη για την αείμνηστη πια Σουλτάνα Μπιντικούδη:
“Η αγαπημένη Σουλτάνα Μπιντικούδη πέταξε ψηλά όπως εκείνη γνώριζε καλά. Πρώτη στο χορό, έτσι τη γνωρίσαμε το 1995, πρώτη στο χωράφι, πρώτη στο μαγαζί που διατηρούσε στην πλατεία, πρώτη σε όλα. Μας άνοιξε το σπίτι της, το μαγαζί της, μα πάνω απ’ όλα την καρδιά της. Μας έμαθε να χορεύουμε όπως εκείνη γνώριζε. Ήταν αντάρτισα στο χορό και γι αυτό την κατηγορούσαν, όμως εκείνη έπιανε μπροστάρισα στο χορό, μπροστά από τους άντρες, και η ομάδα των Ασβεστάδων πάντα ξεχώριζε. Θα σε θυμόμαστε πάντα και θα σ ευγνωμονούμε γι αυτά που μας έμαθες. Μια γυναίκα παράδειγμα”
κεντρική φωτογραφία: από το αρχείο του Πασχάλη Λιγούδη