Παρά τις πολύ ανώτερες στρατιωτικές δυνατότητες, το Ισραήλ μπορεί να βρεθεί παγιδευμένο στη Γάζα.

Ο φονικός βομβαρδισμός του αραβικού νοσοκομείου Al-Ahli στην πόλη της Γάζας το βράδυ της Τρίτης, ο οποίος σύμφωνα με αξιωματούχους του τομέα της υγείας έχει προκαλέσει τουλάχιστον 500 νεκρούς, έχει προκαλέσει παγκόσμια οργή και έχει προκαλέσει έναν ακόμη γύρο αμοιβαίων κατηγοριών.

Η παλαιστινιακή πλευρά είναι πεπεισμένη ότι η έκρηξη προκλήθηκε από άλλη μια έξυπνη βόμβα που έπεσε από αεροσκάφος της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, αλλά το Ισραήλ έσπευσε να επιρρίψει την ευθύνη στους Παλαιστίνιους μαχητές, υποστηρίζοντας ότι η έκρηξη προκλήθηκε από πύραυλο που εκτοξεύθηκε από τη Γάζα και δεν κατάφερε να φτάσει σε πλήρη τροχιά πτήσης.

Τα λιγοστά στοιχεία που είναι διαθέσιμα αμέσως μετά δεν επαρκούν για την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων. Μόνο μια προσεκτική ανάλυση των συντριμμιών που έχουν απομείνει στο νοσοκομείο, η οποία θα μπορούσε να αποκαλύψει θραύσματα του εξωτερικού κελύφους της συσκευής που εξερράγη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε θετική ταυτοποίηση.

Ωστόσο, ακόμη και πριν από αυτή την τελευταία επίθεση, υπήρχε ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων που έδειχναν ότι οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα ήταν σε μεγάλο βαθμό αδιάκριτες. Οι πιο προσεκτικές αναλύσεις των στόχων δεν αποκαλύπτουν ένα σαφές στρατιωτικό μοτίβο στους ανελέητους αεροπορικούς βομβαρδισμούς, γεγονός που επιβάλλει ένα ερώτημα: Ποια λογική ώθησε το Ισραήλ να καλέσει τους Παλαιστίνιους να εκκενώσουν τη βόρεια Γάζα την περασμένη εβδομάδα;

Από την άποψη της στρατιωτικής στρατηγικής, υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις. Για το Ισραήλ, οποιαδήποτε από τις δύο θα ήταν λάθος.

Το πρώτο ενδεχόμενο θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να δημιουργηθεί τέτοιο χάος στους δρόμους της Λωρίδας της Γάζας ώστε η μετακίνηση των μαχητών της Χαμάς να καταστεί δύσκολη ή σχεδόν αδύνατη. Αυτή η λογική θα ακολουθούσε την κλασική στρατιωτική σκέψη, που έχει αποδειχθεί πολλές φορές σε διάφορους πολέμους. Αλλά αυτός δεν είναι ένας κλασικός πόλεμος με δύο ίσες πλευρές, ούτε οι μαχητές της Χαμάς είναι ένας κλασικός στρατιωτικός σχηματισμός. Οποιαδήποτε ισραηλινή προσέγγιση που δεν το αναγνωρίζει αυτό δεν μπορεί να εγγυηθεί έστω και περιορισμένη επιτυχία.

Κατά τη διάρκεια των ετών του αποκλεισμού του θύλακα από το Ισραήλ, οι μαχητές της Χαμάς δημιούργησαν έναν ιστό από σήραγγες σκαμμένες κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας. Για προφανείς στρατιωτικούς λόγους, η ίδια η ύπαρξή τους ήταν ένα καλά φυλασσόμενο παλαιστινιακό στρατιωτικό μυστικό και ακόμη και όταν η παρουσία τους δεν μπορούσε πλέον να αρνηθεί, μόνο οι πιο αόριστες πληροφορίες επιτράπηκε να διαρρεύσουν, έτσι ώστε να εξακολουθούν να καλύπτονται από μυστήριο.

Φαίνεται ότι η πρακτική της διάνοιξης διαδρόμων κάτω από το έδαφος ξεκίνησε για πρώτη φορά με την ανάγκη να ξεπεραστεί η ισραηλινή κατοχή του εδάφους που διήρκεσε μέχρι το 2005. Οι πρώτες εικασίες ότι οι Παλαιστίνιοι της Γάζας μπορεί να διακινούν λαθραία εμπορεύματα, στρατιωτικές προμήθειες και κλασικό λαθρεμπόριο εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, την εποχή που η λωρίδα βρισκόταν ακόμη υπό τον πολιτικό έλεγχο της Φατάχ.

Αρχικά, οι σήραγγες αυτές θεωρήθηκαν πολύ υποτυπώδεις, αρκετά μεγάλες ώστε να περνούν κάτω από τους συνοριακούς φράχτες με την Αίγυπτο και οι είσοδοι και στις δύο πλευρές να είναι κρυμμένες από σπίτια. Διέτρεχαν για μερικές εκατοντάδες μέτρα και ήταν τόσο μικρές που οι άνθρωποι έπρεπε να σκύβουν για να τις χρησιμοποιήσουν. Όποιος επισκέφθηκε τη σήραγγα του Σαράγεβο, μια κατασκευή που σκάφτηκε βιαστικά από τον στρατό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στα μέσα του 1993 για να ανακουφίσει την πολιορκία της πόλης, μπορεί να φανταστεί πώς έμοιαζαν πιθανώς οι πρώιμες σήραγγες Αιγύπτου-Γάζας: ένας στενός, στενόχωρος χειροποίητος σωλήνας με τη χαμηλή οροφή να συγκρατείται από δοκάρια και στύλους.

Με την πάροδο του χρόνου οι διασυνοριακές σήραγγες έγιναν πολύ αποτελεσματικά μέσα λαθρεμπορίας προμηθειών στη Γάζα. Το δίκτυο επεκτάθηκε και στο εσωτερικό της παλαιστινιακής επικράτειας, επιτρέποντας την ελεύθερη μετακίνηση μακριά από αδιάκριτους πολίτες που θα μπορούσαν να είναι πληροφοριοδότες του εχθρού και από τον ισραηλινό εξοπλισμό παρακολούθησης που κυμαίνεται από δορυφόρους, αεροπλάνα και ελικόπτερα μέχρι μη επανδρωμένα αεροσκάφη χωρίς πιλότο. Στην πορεία, οι σκαφτιάδες απέκτησαν υψηλή εξειδίκευση και βελτίωσαν την ποιότητα των υπόγειων εγκαταστάσεων.

Τα βίντεο της Χαμάς που κυκλοφόρησαν την περασμένη εβδομάδα δείχνουν σήραγγες εκπληκτικού μεγέθους και πολυπλοκότητας, κατασκευασμένες από κατάλληλα προκατασκευασμένα στοιχεία από σκυρόδεμα, αρκετά ψηλές και φαρδιές ώστε να επιτρέπουν όχι μόνο το ύψος και το πλάτος των μαχητών να κινούνται με γρήγορο ρυθμό, αλλά και αρκετό χώρο για να λειτουργούν ως καλά προστατευμένες αποθήκες όπλων και πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων ρουκετών.

Η έκταση και η ακριβής θέση των σηράγγων είναι άγνωστες, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δίκτυο είναι εκτεταμένο και ότι επιτρέπουν την αποτελεσματική υπόγεια μετακίνηση στρατευμάτων και πυρομαχικών. Για όλους τους πρακτικούς σκοπούς, η σχετικά μικρή μαχητική δύναμη της Χαμάς θα μπορούσε να μεταφερθεί από τη μία μάχη στην άλλη μέσω των σηράγγων, τόσο σε αμυντικές όσο και σε επιθετικές επιχειρήσεις. Έτσι, αν η εντολή του Ισραήλ προς τους κατοίκους της βόρειας Γάζας να φύγουν είχε ως στόχο να επιβραδύνει την ανάπτυξη στρατευμάτων της Χαμάς, είναι μια λανθασμένη ανάγνωση της επίγειας – ή μάλλον της υπόγειας – πραγματικότητας.

Η δεύτερη πιθανή γραμμή σκέψης των ισραηλινών στρατιωτικών διοικητών για τη διαταγή αυτή θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να αδειάσει η περιοχή από μη μαχητές και να γίνει η επίθεση πιο απλή και εύκολη στη διεξαγωγή της.

Θεωρητικά, αυτό έχει μια λογική: αν οι περισσότεροι πολίτες εκκενωθούν, οι επιτιθέμενοι μπορούν να υποθέσουν ότι όποιος εξακολουθεί να βρίσκεται στο έδαφος είναι μαχητής και, επομένως, νόμιμος στρατιωτικός στόχος. Επιπλέον, μια τέτοια εξέλιξη θα μείωνε τα παράπλευρα θύματα αμάχων και θα μείωνε τις κατηγορίες ότι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας σκοτώνουν αδιακρίτως αμάχους.

Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ πρέπει να γνώριζε -όπως έχουν τονίσει τα Ηνωμένα Έθνη και πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις- ότι θα ήταν αδύνατο για 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους σε μια ήδη πυκνοκατοικημένη περιοχή να μετακινηθούν εν μία νυκτί, ιδίως υπό συνθήκες πολιορκίας όπου τα τρόφιμα, το νερό, τα φάρμακα και τα καύσιμα είναι σε έλλειψη.

Αλλά ακόμη και αν όλοι οι μη μαχητές ακολουθούσαν την οδηγία και ως εκ θαύματος κατάφερναν να εγκαταλείψουν τις βόρειες περιοχές, μια ισραηλινή χερσαία επίθεση δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση εύκολη υπόθεση, παρά το δυσανάλογο πλεονέκτημα που διαθέτουν σε εκπαιδευμένο, οπλισμένο και εξοπλισμένο πεζικό, τον απόλυτο και αδιαμφισβήτητο έλεγχο του αέρα και την κυριαρχία σε εξελιγμένο εξοπλισμό τελευταίας γενιάς υψηλής τεχνολογίας.

Ένα παλιό στρατιωτικό ρητό λέει ότι ένας διοικητής μπορεί να θεωρήσει ότι ένα έδαφος έχει καταληφθεί μόνο όταν οι μπότες των δικών του στρατιωτών βρίσκονται στο έδαφος σε κάθε γωνιά και στο κέντρο αυτής της περιοχής. Ένα πυκνό αστικό έδαφος γεμάτο μπάζα, όπου τα κτίρια έχουν ήδη καταστραφεί ή υποστεί ζημιές σε μεγάλο βαθμό από αεροπορικούς βομβαρδισμούς και προπαρασκευαστικά πυρά πυροβολικού, είναι αναμφισβήτητα ο πιο απαιτητικός και δύσκολος τύπος εδάφους για στρατιωτική προέλαση.

Όταν ψάχνουμε για ένα προηγούμενο, το Στάλινγκραντ έρχεται στο μυαλό μας. Παρά την καλύτερη εκπαίδευση και στρατιωτική εμπειρία τους και την τεράστια τεχνική υπεροχή τους, οι γερμανικοί στρατοί εκεί πάλεψαν επί οκτώ μήνες για να καταλάβουν την ερειπωμένη πόλη, για να ξεπεραστούν από την αποφασιστικότητα και τη θυσία των Σοβιετικών υπερασπιστών.

Σε μισοκατεστραμμένες πόλεις, οι επιτιθέμενοι βρίσκονται σε πολύ πιο δύσκολη κατάσταση από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο έδαφος και η κλασική αναλογία 3:1 που χρειάζεται ο επιτιθέμενος στρατός για να έχει πιθανότητες επιτυχίας δεν είναι επαρκής, με μια αναλογία 5:1 ή μεγαλύτερη να είναι πιο ρεαλιστική.

Παραδόξως, αν οι άμαχοι στη Γάζα εισακούσουν τις ισραηλινές απαιτήσεις και εκκενώσουν το βόρειο τμήμα, θα διευκολύνουν τους μαχητές της Χαμάς να πολεμήσουν, καθώς δεν θα χρειάζεται να ανησυχούν για τις επιπτώσεις των πράξεών τους στους ίδιους τους αδελφούς και τις αδελφές τους. Θα μπορούσαν να χτυπήσουν οποιονδήποτε κινείται στο έδαφος χωρίς να το σκεφτούν, γνωρίζοντας ότι οι σύντροφοί τους θα χρησιμοποιούσαν όσο πιο πρακτικά γίνεται τους υπόγειους διαδρόμους για να εξαφανίζονται από ένα μέρος και να επανεμφανίζονται απροσδόκητα κάπου αλλού.

Το Ισραήλ προετοιμάζεται σίγουρα για το επόμενο στάδιο. Τις επόμενες ημέρες θα εξετάσουμε τις στρατιωτικές του επιλογές, τις δυνατότητες και τις πιθανές τακτικές του.,

aljazeera.com