Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες απευθύνει έκκληση στη Σουηδία και την Ισπανία να αξιοποιήσουν την Προεδρία τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2023 για να χαράξουν μια πορεία προς μια Ευρωπαϊκή Ένωση που θα προστατεύει πραγματικά τους αναγκαστικά εκτοπισμένους ανθρώπους.

Στο κείμενο που δημοσιεύει η Ύπατη Αρμοστεία περιγράφει απλές αλλά αποτελεσματικές δράσεις που μπορούν να αναλάβουν οι χώρες της Ε.Ε. προς όφελος τόσο των κρατών όσο και των ανθρώπων που διαφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις. Οι Συστάσεις της Ύπατης Αρμοστείας για τη Σουηδική και την Ισπανική Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. (UNHCR’s Recommendations for the Swedish and Spanish Presidencies of the Council of the EU) παρέχουν έναν πρακτικό οδικό χάρτη αξιοποιώντας βέλτιστες πρακτικές από το 2022.

«Το ανθρωπιστικό πνεύμα και η αλληλεγγύη που επέδειξαν οι χώρες της Ε.Ε. πέρυσι προς τους πρόσφυγες από την Ουκρανία δείχνουν ξεκάθαρα τη δυνατότητα που έχει η Ευρώπη να υποδεχτεί και να προστατεύσει τους βίαια εκτοπισμένους ανθρώπους με οργανωμένο και αποτελεσματικό τρόπο», δήλωσε ο Gonzalo Vargas Llosa, Αντιπρόσωπος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ύπατης Αρμοστείας. «Η Ύπατη Αρμοστεία καλεί τις φετινές Προεδρίες της Ε.Ε. να βασιστούν σε αυτές τις καλές πρακτικές και να σταθούν με αλληλεγγύη σε όλους τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο, από όπου κι αν προέρχονται».

Η πορεία προς μια Ένωση που προστατεύει καλύτερα τους πρόσφυγες βασίζεται στο να υπάρξει συμφωνία και να εφαρμοστεί το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο και εξαρτάται από την πλήρη τήρηση από όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. του δικαιώματος αναζήτησης ασύλου. Το Σύμφωνο, στο σύνολό του, αποτελεί μια ευκαιρία για να διασφαλιστεί μια ολοκληρωμένη, καλά διαχειρίσιμη και προβλέψιμη προσέγγιση του ασύλου και της μετανάστευσης στην Ε.Ε.

Η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά σθεναρά να μην υπονομευθεί αυτή η δυνητική μεταρρύθμιση μέσα από όποιες περαιτέρω προτάσεις της Ε.Ε. που ενέχουν τον κίνδυνο υποβάθμισης των υποχρεώσεων, των προτύπων και των πρακτικών γύρω από το άσυλο αλλά και συρρίκνωσης του χώρου παροχής προστασίας στην Ευρώπη. Η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά στις επερχόμενες προεδρίες να επικεντρωθούν στη διασφάλιση της πρόσβασης σε δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου, καθώς και στη δημιουργία λειτουργικών μηχανισμών αλληλεγγύης και επιμερισμού της ευθύνης χωρίς να καταφεύγουν σε παρεκκλίσεις.

Ενώ πολλές χώρες της Ε.Ε. εξακολουθούν να στηρίζουν τους πρόσφυγες και να τηρούν τις ευρωπαϊκές και διεθνείς δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι βίαιες άτυπες αναγκαστικές επιστροφές (pushbacks) και οι σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζονται στα σύνορα της Ε.Ε. Οι παραβιάσεις αυτές θέτουν σε κίνδυνο ζωές και υπονομεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στο άσυλο καθώς και του δικαιώματος στη ζωή. Η διασφάλιση της πρόσβασης στην επικράτεια και στο άσυλο και η αντιμετώπιση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία ενός δίκαιου και βιώσιμου ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.

Τα μέτρα που προτείνει η Ύπατη Αρμοστεία μπορούν να διασφαλίσουν αποτελεσματικές και δίκαιες διαδικασίες ασύλου για τον προσδιορισμό όσων χρήζουν διεθνούς προστασίας, μεταξύ άλλων σε περιόδους κρίσης και λαμβάνοντας υπόψη τους πρόσθετους κινδύνους προστασίας που διατρέχουν τα άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συμπληρώνονται από λειτουργικούς μηχανισμούς αλληλεγγύης για τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους.

Η Διακήρυξη Αλληλεγγύης του 2022 παρέχει μια καλή βάση για έναν προβλέψιμο μηχανισμό έρευνας, διάσωσης και αποβίβασης που να σώζει ανθρώπινες ζωές καθώς και για τον επιμερισμό της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. Οι επιστροφές με αξιοπρεπείς συνθήκες για τα άτομα που επιθυμούν να επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής τους ή που διαπιστώνεται ότι δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας είναι εξίσου σημαντικές για ένα αξιόπιστο και λειτουργικό σύστημα προστασίας.

Σχεδόν τα τρία τέταρτα των προσφύγων και άλλων ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η Ύπατη Αρμοστεία ενθαρρύνει τις Προεδρίες να ενισχύσουν την παγκόσμια αλληλεγγύη και τον επιμερισμό της ευθύνης στη βάση του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Πρόσφυγες. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από τη συνεργασία και την παροχή μεγαλύτερης υποστήριξης στις χώρες και τις περιοχές όπου φιλοξενούνται οι περισσότεροι αναγκαστικά εκτοπισμένοι, μεταξύ άλλων αυξάνοντας τις θέσεις επανεγκατάστασης (resettlement). Ωστόσο, η στήριξη αυτή δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πρόσβαση στο άσυλο στην Ευρώπη, αλλά θα πρέπει να λειτουργεί συμπληρωματικά.

«Τώρα είναι η ώρα να δείξει η Ευρώπη ένα νέο όραμα για τη δέσμευσή της απέναντι στους πρόσφυγες», δήλωσε ο κ. Vargas Llosa. «Η Ευρώπη είναι ισχυρότερη όταν υπάρχει συνεργασία, όπως είδαμε την περασμένη χρονιά. Ας είναι το 2023 η χρονιά που η εμπειρία και η πολιτική δέσμευση θα μεταφραστούν σε άμεση και έμπρακτη δράση και, τελικά, σε παροχή καλύτερης προστασίας στην Ευρώπη προς όλους τους ανθρώπους που διαφεύγουν από τον πόλεμο, τη βία και τις διώξεις.»

Η Ύπατη Αρμοστεία παραμένει στη διάθεση των Προεδριών της Ε.Ε., των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών προκειμένου να προσφέρει τη στήριξή της για την καλύτερη προστασία των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των ανιθαγενών στην Ε.Ε. και παγκοσμίως.