Από άκρου εις άκρον της Ελλάδας σήμερα -15 Αυγούστου- οι Έλληνες και οι Ελληνίδες τιμούν την Παναγία, τη Γυναίκα που έφερε στον κόσμο τον Υιό του Θεού. Ο Δεκαπενταύγουστος λογίζεται και ως το “Πάσχα του καλοκαιριού” αφού κατά την ημέρα αυτή η Θεοτόκος Μαρία “περνάει” στη Βασιλεία των Ουρανών.
Στο πρόσωπο της Παναγίας, οι απανταχού Ορθόδοξοι/ες βλέπουν τη Μάνα που στην αγκαλιά της χωρούν και γιατρεύονται όλοι οι πόνοι – εξ ου και Πλατυτέρα των Ουρανών – την σύμμαχο σε όλα τους τα προβλήματα αλλά και την προστάτιδα από τις έξωθεν απειλές – Υπέρμαχος Στρατηγός- την Γυναίκα που ακούει και ενεργεί άμεσα στις ικεσίες των πιστών – Γοργοεπήκοος. Ενδεικτικό της λατρείας που τρέφεται στο πρόσωπο της Παναγίας είναι άλλωστε και το γεγονός ότι η Αγία Θεοτόκος φέρει τουλάχιστον 6.000 διαφορετικά προσωνύμια – τα λεγόμενα Θεοτοκονύμια, τα οποία προσδιορίζουν είτε την καταγωγή κάποιας εικόνας της, είτε κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της, είτε τη μορφή κάποιου ναού που είναι αφιερωμένος στη Χάρη της.
Στην ορθόδοξη πίστη, η Παναγία κατέχει εξέχουσα θέση καθώς είναι η Θεομήτωρ και οι λατρευτικές εκδηλώσεις του ονόματος Της είναι πάντοτε μεγάλου βεληνεκούς (του Δεκαπενταύγουστου, άλλωστε, προηγείται 15μερη νηστεία).
Πέρα από το χριστιανικό τυπικό, στο οποίο η Παναγία κατέχει εξέχουσα θέση, ο Δεκαπενταύγουστος αποτελεί σημαντικό ορόσημο, εγεγγραμμένο και στην λαϊκή παράδοση.
“Με την αποδημία της Μάνας, η Γη μετά την αγρανάπαυση μηδενίζει και ο κύκλος της κατάβασης ξαναρχίζει. Με στάση την φθινοπωρινή ισημερία, που επιστρέφουν απ’ τα βουνά τους οι κτηνοτρόφοι και πιάνουν δουλειά με τη γη τους οι γεωργοί και γιορτάζουν την Γη-Μητέρα-Δήμητρα και τον Δημήτριο, και αρχίζουν εξίσου υποσχετικά για την καλή σπορά τ’ αναστενάρια κι άλλες μυστικές τελετές, ο κύκλος θα ολοκληρωθεί όταν ο ήλιος φτάσει στο απώτερο βάθος. Τότε θα συμβεί η θεία Γέννα, ο γιος-φως θα προκύψει από τις γυναικείες επιτηδιότητες μαιευτικές και εξειδικευμένα μαγειρικές, θα θυσιαστούν οι ιεροί-βδελυροί χοίροι, θα χτυπήσουν τα πρώτα κουδούνια, θα επιτελεστούν θεατρικά οι πρώτες δειλές σεξουαλικές αλληγορίες από παρενδεδυμένους, γυναίκες και άντρες, που υμνούν τους αθέατους συντελεστές κάθε επιτυχημένης γονιμοποίησης. Τώρα θα τιμηθεί η μυστικοσύμβουλος σοφή-γριά-μπάμπω-μαμμή από ξέφρενες γόνιμες γυναίκες που διακηρύσσουν την κοσμική παντοδυναμία των σωμάτων τους.
Εδώ κλείνει ο κύκλος της θείας Γέννας κι όταν οι άνθρωποι της φύσης πειστούν πως κι Γη ετοιμάζεται να γεννήσει κι αυτή και τα πράγματα σοβαρεύουν, κάνουν πέρα τους παπάδες κι αναλαμβάνουν οι ίδιοι να εξευμενίσουν τους χθόνιους δαίμονες της βλάστησης -μαζί και τους δικούς τους νεκρούς. Τα κουδούνια στη μέση των τραγόμορφων καρναβαλιών ξαναχτυπούν πιο έντονα και ερωτικά, και γιορτάζουν με ασυδοσίες γαστριμαργικές, λεκτικές και σωματικές, γιατί τούτη η διαφαινόμενη αναγέννηση, πιο σημαντική απ’ τη γέννηση, αφορά την επιβίωση όλων των όντων, την ίδια τη ζωή.
Ο ηχηρός φαλλός-υνί επιτέλεσε το γονιμοποιό έργο του πάνω στην υγρή ανοιξιάτικη γη-μήτρα. Εδώ τελειώνει η μαγική δικαιοδοσία του ως αρσενικού τελεστή. Ακόμη και η ζωή του πάνω στη γη. Τώρα αναλαμβάνουν οι γυναίκες. Θα τον πενθήσουν, θα τον στερηθούν ασκητικά τις σαράντα μέρες του πένθους, θα τον νεκροστολίσουν, θα τον κηδέψουν μέσα στην οργιαστική ανθοφορία της άνοιξης. Θα τον αναστήσουν με τους σπαρακτικούς θρήνους τους.
Από δω και πέρα ακολουθούν απανωτές χριστολογικές γιορτές υπερβατικού χαρακτήρα (ανάληψη, μεταμόρφωση, άγιο πνεύμα) και ονομαστικές αγίων με ύποπτο μυθικό βιογραφικό (Γιάννης, Κωνσταντίνος, Ηλίας, Πρωτομάης) και με κύριες τελέστριες κορίτσια και γυναίκες που πανηγυρίζουν την εξελισσόμενη καρποφορία της γης και την δική τους προσδοκία, παραδίνοντας τα σώματά τους στην επαφή με όλα τα στοιχεία της αναζωογονημένης φύσης: αέρα (κούνιες), νερό (κλήδονας, αμίλητο νερό, πρώτα θαλάσσια μπάνια), φωτιά (πηδήματα, πυροβασίες), γη (χτυπήματα – εντριβές με πρασινάδες, συλλογή λουλουδιών και βοτάνων, χαμομήλι, ρίγανη, βάλσαμο….
Η κλιμάκωση των αλλεπάλληλων καλοκαιρινών πανηγυριών κορυφώνεται με την εθνικοθρησκευτική Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο κύκλος θα κλείσει και θα ξανανοίξει ισότιμα για την θεϊκή, την γήινη και την ανθρώπινη προσδοκία”, γράφει η Εθνομουσικολόγος Μιράντα Τερζοπούλου.
Από όποια σκοπιά και αν το δει κανείς, η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι και θα είναι σημαντική. Και ίσως πλέον με την τροπή που παίρνει η κοινωνική μας πραγματικότητα να αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία, μιας και στο πρόσωπό Της η Εκκλησία αποδίδει τιμές στη Γυναίκα. Στη Γυναίκα που σήμερα υφίσταται μία τρομερά μεγάλη κοινωνική υποβάθμιση, που θυσιάζεται από αντρικό χέρι δι’ ασήμαντον αφορμή, που παίρνει το μωρό της στην αγκαλιά και διασχίζει θάλασσες και βουνά, που εξαναγκάζεται σε πράξεις σεξουαλικού περιεχομένου, τραυματικές.
Ας είναι αυτό το καλοκαιρινό Πάσχα, ένα πέρασμα σε ένα καλύτερο αύριο.
